Zemlja bez Jevreja? Crna Gora i Jevreji prije 1918

Abstract

Članak pokušava odgovoriti na pitanje da li su u Crnoj Gori prije 1918. godine živjeli Jevreji, odnosno, zašto je Crna Gora bila možda jedina evropska država bez Jevreja. U uvodnom dije­lu, tekst rezimira dosadašnja saznanja o prisustvu Jevreja u Boki Kotorskoj i na Crnogorskom primorju, iako pod mletačkom i kasnije habsburškom vlašću, ova oblast je bila usko povezana s Crnom Gorom u užem smislu riječi. Središnji dio teksta po­svećen je teritoriji crnogorske države prije 1918. Autor na osno­vu istraživanja popisa, državnih dokumenata, putopisne građe i etnološke literature zaključuje da u dostupnim izvorima ne nalazimo pomene o Jevrejima nastanjenim u Crnoj Gori. Upr­kos tome, Crnogorci su s Jevrejima povremeno dolazili u dodir, njihove tragove nalazimo u toponimiji, legendama i slično. Au­tor promatra razloge odsustva Jevreja u Crnoj Gori, koji su bili uglavnom ekonomskog i socijalnog karaktera. U crnogorskom zakonodavstvu nijesu postojala nikakva antijevrejska ograniče­nja, niti se u Crnoj Gori prije 1918. moglo govoriti o antisemi­tizmu. Na kraju posvećuje pažnju crnogorskom dijelu Sandžaka zbog njenog specifičnog istorijskog razvoja.