Tanji kraj teleskopskog stika

O moralnim izvorima narativnog identiteta u romanu "Svi moji" Zuvdije Hodžića

Sažetak

 Zuvdija Hodžić, kao i većina bošnjačkih pisaca crnogor­sko-sandžačkog porijekla, beskompromisan je sljedbenik esen­cijalističkih koncepcija sopstva. Mitološke apoteoze ljudskog života determiniranog patrimonijalnim korijenima i mističnim providencijalnim vezama sa zavičajnim iskonom u životnim kovitlacima za njega imaju vrijednost konstante. Periferni, li­minalni i bastardni identitet rodnog Gusinja, u povijesno-me­moarskom romanu (porodičnoj hronici) Svi moji promiče se u etički superiornu kulturno-identitetsku konfiguraciju utemelje­nu na liberalnim tradicijama heterodoksnog derviškog pokreta bektašija, crnogorskom patrimonijalnom humanizmu (čojstvo) i gorštačkoj srođenosti sa prirodom ne samo kao modusom bi­ološkog opstojanja nego i kao izvorom morala koji podržava dijalektiku jedinstva (u) različitosti.

Ideja obnovljenog dodira s prirodom, iscjeljenja antinomije između uma i čulnosti, prevazilaženja podjela među ljudima i stvaranja „zajednice komunikativnog djelovanja“ najbliskije prianja uz Habermasovu misao o moderni kao prerano napušte­nom projektu. Tako dizajniranoj idejnoj agendi sam Hodžić po­stavlja neka za ove prostore tipična ograničenja. Sukladno općoj tendenciji definiranja vlastitog identiteta nasuprot nekoj drugoj grupi, kao suprotnost zavičajnima figuriraju (na periferiji huma­numa) prostori u kojima nije sprovedena uspješna akulturacija različitih identitetskih imputa. Primjer historijskog promašaja u tom pogledu predstavlja Bosna koju Hodžić percipira u ima­gološkim vidicima tamnovilajetskih stereotipa. Općenito, pos­tmoderne narativne tehnike, koje preferira autor, nisu baždarene za dimenzije etičkog monumentalizma i ’velike priče‘ kakva je identitetski kult predaka.