"Ogledi o Njegošu" Savića Markovića Štedimlije

Abstract

Fakultet za crnogorski jezik i književnost ove je godine objavio njegove radove o Njegošu, koje je priredio Danilo Ra­dojević. U veoma obimnim i zanimljivim Ogledima o Njegošu, nalazimo trideset sedam Markovićevih tekstova posvećenih Pe­tru II Petroviću a koji su objavljivani od 1932. do 1971. godine u raznim novinama, naučnim časpopisima i publikacijama pod Markovićevim imenom ili njegovim pseudonimom, pošto mu je nakon rata bilo zabranjeno javno djelovanje.

Štedimlija je jedan od prvih modernih njegošologa s ovih prostora koji je počeo pravilnije tumačiti Njegošev opus, otrga­vajući ga od tradicionalističko-romantičarskih i klerikalno-na­cionalistističkih koncepcija koje su bile popularne u Kraljevini Srbiji, Crnoj Gori, ili u novoj zajednici Južnih Slovena u kra­ljevini Karađorđevića. Tražio je prilaz Njegošu onako izvorno, sagledavajući ga u vremenu i prostoru, štiteći njegovo stvaralaš­tvo i od uskogrudih analiza koje su lovćenskoga vladiku svodile na izuzetno talentovanog ali ne dovoljno obrazovanog genija. Između ostalog dokazao je autorstvo Mažuranića i dubinski raz­graničio njegov ep o smrti Smail-age Čengića od njegoševog načina pisanja, ali i istoriografski vješto donio neke zaključke o Njegoševim misijama u Beču i radu na unutrašnjoj državnoj konsolidaciji Crne Gore te neke nepoznate Njegoševe nekrologe i izučavaoce predstavio domaćoj javnosti. Ne smiju se zaboravi­ti ni njegovi radovi posvećeni Njegoševom mauzoleju i kapeli, koji su svakako veliki doprinos u demistifikaciji i dekonstrukciji simboličke ravni koju je ovaj imao za razne južnoslovenske vla­sti, kao i njegovo pismo glavnom uredniku Pravoslavlja, koje je štampano prvi put kao potonji tekst ove knjige.